Provincie investeert in meer en betere natuur

De provincie Vlaams-Brabant investeert 806.620,24 euro in 23 projecten van de gemeenten Asse, Grimbergen, Halle, Keerbergen, Liedekerke, Tervuren en Zaventem en de organisaties Natuurpunt, Regionaal Landschap Zuid-Hageland, Regionaal Landschap Noord-Hageland, Regionaal Landschap Dijleland, Regionaal Landschap Brabantse Kouters en Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei die de biodiversiteit in Vlaams-Brabant moeten verbeteren.

“We investeren in onze natuur”, zegt Bart Nevens, gedeputeerde voor leefmilieu. “In het sterk verstedelijkte en dichtbevolkte Vlaams-Brabant is het niet makkelijk om de natuur weer dichtbij de mensen te brengen. Maar de coronacrisis toont nogmaals aan dat dit noodzakelijk is. Daarom krijgen projecten die de biodiversiteit in onze provincie versterken onze steun”.

Een duurzaam biodiversiteitsproject krijgt provinciale steun als er concrete realisaties worden uitgevoerd op het terrein die zorgen voor meer en betere natuur en de omgeving beter wapenen tegen de gevolgen van de klimaatverandering. Dit kan zowel door het creëren van ecologische verbindingen tussen bestaande natuurgebieden als door het versterken van groene ruimten in de meer bebouwde omgeving.
​De projecten moeten ook de biodiversiteit bevorderen door bijvoorbeeld natuurontwikkelingswerken die de leefgebieden van bedreigde dieren of planten verbeteren.
​

De volgende 1-jarige projecten kregen provinciale steun:

• ‘Hooghof’ van de gemeente Asse (23.980,74 euro)

• ‘De Zenneoevers als groenblauw lint in het stadscentrum van Halle’ van de stad Halle (58.342,5 euro) ​

• ’Moerasherstel Bos van Aa’ van Natuurpunt Beheer in Zemst (16.500 euro)
​

De volgende 2-jarige projecten kregen provinciale steun:

• ‘Bebossing en ontsluiting site Hertenbergstraat’ van de gemeente Tervuren (33.000 euro)

• ‘Insectenproject Woluweveld - Insectenvriendelijk en biodivers inrichten van recent verworven percelen’ van de gemeente Zaventem (16.306,67 euro)

• ‘Opwaarderen van de landschapsstructuren in de Haachtse Leibeekvallei’ van Natuurpunt Beheer (10.329 euro)

• Herstel Spuiven van de gemeente Keerbergen (33.750 euro)

• ‘Een (t)huis voor de ooievaar in de Demer- en Laakvallei’ van Regionaal Landschap Noord-Hageland (28.875 euro)

• ‘Vijverherstel in de Demervallei’ van Regionaal Landschap Noord-Hageland in Aarschot (30.187,5 euro)

• ‘FeliXeco’ van Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei in Drogenbos (35.951,25 euro)

• ‘Schaduwgroen in veeweiden’: van schaduwboom tot voederstruik’ van Regionaal Landschap Zuid-Hageland (34.200 euro)

• ‘Naar een fijnmazig netwerk van overwinteringslocaties voor vleermuizen ten NO van Brussel’ van Regionaal Landschap Brabantse Kouters (52.419 euro) ​
​

De volgende 3-jarige projecten kregen provinciale steun:

• ‘Verstevigen en biodivers aanvullen van het holle wegen complex Borgtstraat/Diepe Kanten’ van gemeente Grimbergen (13.835,36 euro)

• ‘Bijenplan Liedekerke’ van de gemeente Liedekerke (25.875 euro)

• ‘Ontwikkeling van nieuwe natuur in een robuuste Getevallei (Aronsthoek)’ van Natuurpunt Beheer (22.500 euro)

• ‘Overlevingsplan bruine eikenpage in Vlaams-Brabant’ van Natuurpunt Beheer in Langdorp (52.795,5 euro)

• ‘Klimaatadaptatie en rijke biodiversiteit in Vlaams-Brabantse riviervalleien, Hoegaardse Valleien’ van Natuurpunt Beheer (22.500 euro)

• ‘Robuuste valleien: natuurontwikkeling door ruimtelijke ontsnippering en inrichting van natuurkern-gebieden in Noord-Hageland (Hagelandse Heuvelstreek)’ van Natuurpunt Beheer (23.250 euro)

• ‘Gradiënten en corridors in de Kampenhoutse bossen’ van Natuurpunt Beheer (41.078,49 euro)

• ‘Redden van sterk bedreigde provinciale soorten van de Vlaams-Brabantse Heuvels met de Urgentieplan-aanpak’ van Natuurpunt Beheer (72.518,18 euro)

• ‘De eikelmuis in Vlaams-Brabant: met kennis onderbouwde terreinactie’ van Natuurpunt Studie (74.980,44 euro)

• ‘Herentse Jeugdverenigingen steken een tandje BIJ’ van Regionaal Landschap Dijleland (35.820,61 euro)

• ‘Bijenplan’ van de gemeente Tremelo (47.625 euro)

Meer uitleg over de projecten:

‘Hooghof’ van de gemeente Asse (23.980,74 euro)

De gemeente Asse gaat via dit project houtkanten langs enkele voetwegen en een grotere bufferzone, met een hoogstamboomgaard, een hooiweide met fruitbomen, een poel, een speelbos en kleine landschapselementen, aanleggen in het beschermde dorpsgezicht van de hoeve Hooghof.

​‘De Zenneoevers als groenblauw lint in het stadscentrum van Halle’ van de stad Halle (58.342,5 euro)

De stad Halle ontwikkelt momenteel een langgerekt landschapspark langs de Zenne om zo de woon- en leefkwaliteit in de stad te verhogen.
​De zone langs de Leide is één van de geselecteerde plekken waar wordt onderzocht op welke manier het contact tussen de gebruikers van de publieke ruimte en de waterloop kan worden versterkt. Hier zal de stad de bestaande parkeerplaatsen verwijderen en toegankelijk groen realiseren met verwilderingsbloembollen, vaste planten, heesters, meerstammige bomen en hoogstambomen.

​’Moerasherstel Bos van Aa’ van Natuurpunt Beheer (16.500 euro) in Zemst

Dit project omvat het herstel van verlande moeraszones en natte depressies in een zone van 1 ha ter verbetering van de leefgebieden van de koestersoorten kamsalamander en ijsvogel in het Bos van Aa in Zemst. Concreet wordt zo’n 8.000 m² verlande moeraszone afgegraven, ca. 300 m oeverzone geherprofileerd, worden drainagegrachten rondom opgevuld om de waterhuishouding te verbeteren en de bosrand teruggezet door het verwijderen van wilgen- en berkenopslag. ​
​

‘Bebossing en ontsluiting site Hertenbergstraat’ van de gemeente Tervuren (33.000 euro)

Via dit project wil de gemeente 11 percelen, gelegen tussen Hertenbergstraat en Vlierboomstraat, aankopen en inrichten als schakel tussen het Zoniënwoud en de bovenloop van de Voer. Hierdoor wordt het waterbergend vermogen van de vallei vergroot en wordt de verbinding tussen de bossen van het ​ Zoniënwoud en die van het Park van Tervuren en het 12-Apostelenbos vergroot. Deze werken verbeteren het leefgebied van onder meer de koesterbuur vroedmeesterpad.
​

‘Insectenproject Woluweveld - Insectenvriendelijk en biodivers inrichten van recent verworven percelen’ van de gemeente Zaventem (16.306,67 euro)

Het doel van dit project is het insectenvriendelijk en biodivers inrichten van recent verworven percelen in het Woluweveld. De realisatie bestaat onder meer uit het opwaarderen van de bestaande bosjes en bomenrijen, het aanvullen van de houtkant van de aansluitende holle weg, het herinrichten van grasland voor de buffering van aanpalende akkers, de toevoeging van kleine landschapselementen, een kleine boomgaard, een wadi en een gracht, het inzaaien van een kruidenmengsel op de akker, een insectenhotel, een til voor de huiszwaluw, nestkasten, het toegankelijk maken van de site via een graspad, een uitkijkzone en een zitplek.

​‘Opwaarderen van de landschapsstructuren in de Haachtse Leibeekvallei’ van Natuurpunt Beheer (10.329 euro)

Dit project wil een boost geven aan de ontwikkeling van een gevarieerd halfopen tot gesloten halfnatuurlijk landschap met geleidelijke overgangen tussen bos en grasland in de Haachtse Leibeekvallei. Er worden investeringen gepland in poelen, boselementen, mozaïeklandschap en graslanden. Concreet zal er op enkele percelen in het gebied een aanplant met inheems bosplantsoen uitgevoerd worden. Daarnaast wordt er ook een bestaande poel geschoond zodat er terug een optimaal leefgebied ontstaat voor de koesterbuur kamsalamder.

​Herstel Spuiven Keerbergen van de gemeente Keerbergen (33.750 euro)

De gemeente Keerbergen zet prioritair in op het behoud en herstel van vennen op haar grondgebied. Hiervoor sluit ze beheerovereenkomsten af met particulieren, waarbij vrijwaren van betreding van de kwetsbare locaties en tegengaan van vertuining centraal staan. Om het Spuiven te herstellen is een slibruiming en herprofilering van de oevers (met een niet verstevigde, natuurlijke en een zacht glooiende helling) noodzakelijk. Hierdoor kan het habitat, inclusief de aanwezige fauna en flora, herstellen en krijgen andere plant- en diersoorten de kans om zich er te vestigen. ​

​‘Een (t)huis voor de ooievaar in de Demer- en Laakvallei’ van Regionaal Landschap Noord-Hageland (28.875 euro)

In de Demer- en Laakvallei passeren elk jaar behoorlijke aantallen ooievaars, maar reeds honderd jaar is er geen broedgeval meer in deze regio. Sinds 2018 bezet een koppel ooievaars een kunstnest in het Webbekoms Broek. Door het plaatsen van 10 kunstnesten, verspreid over de Demer-en Laakvallei kunnen ooievaars zich vestigen in de natuurverbinding tussen Dijlevallei (Mechelen), via de Demervallei, naar het Vinne in de Getevallei.

​‘Vijverherstel in de Demervallei’ van Regionaal Landschap Noord-Hageland in Aarschot (30.187,5 euro)

Vennen en voedselarme wateren zijn zeldzaam. Met de ruiming van twee vijvers in Aarschot worden voedingsstoffen afgevoerd. De aanschuining van de noord- en westoever zal leiden tot het aansnijden van de zaadbank en tot dunne laagjes opwarmend water, interessant voor onder meer amfibieën en grote ongewervelden. Tegelijk worden de naaldbomen errond gekapt en deels vervangen door meer waardevol inheems loofhout.
​

‘FeliXeco’ van Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei in Drogenbos (35.951,25 euro)

Doelstelling van het project is de biodiversiteit in Felix’ plantentuin, de boomgaard en de museumtuin te versterken, te verbinden en te ontsluiten voor het brede publiek. Met de geplande heropening van de hoeve van Felix in 2021 wil men een sterke impuls geven aan het agro-ecologische erfgoedverhaal van de kunstenaar-boer door kleinschalige initiatieven te ontwikkelen en realiseren, een ruimtelijke eenheid te creëren tussen de verschillende tuindelen en de ontsluiting voor verschillende gemeenschappen en generaties te bevorderen. De focus van het project ligt op de heraanleg van de kruidentuin, het ecologisch graslandbeheer van de boomgaard en de heraanleg van de museumtuin.
​

‘Schaduwgroen in veeweiden’: van schaduwboom tot voederstruik’ van Regionaal Landschap Zuid-Hageland (34.200 euro)

Het project heeft een duidelijk streefdoel, namelijk18 concrete terreinprojecten, met meerwaarde op vlak van beschutting voor het vee én anderzijds een meerwaarde voor biodiversiteit en landschap. Door de concrete aanplantacties en de sensibilisatie wordt het netwerk aan kleine landschapselementen versterkt. Het gaat hier om een innovatief en actueel project met grote voorbeeldfunctie voor ingrepen op begraasde landbouwpercelen. De langere en hevigere hitteperiodes houden immers verhoogde risico’s in voor dier en teler. Hoogstambomen bufferen temperatuurextremen, halen bij droogte water uit diepere lagen en zorgen voor een betere waterinfiltratie. Runderen hebben rustplaatsen nodig om te herkauwen en schaduw kan een cruciale bijdrage leveren voor het algemeen dierenwelzijn. ​
​Bomen en heggen integreren omheiningen en stallingen beter in het landschap. Daarnaast verhogen ze ook de algemene biodiversiteit, onder meer als broed- en voedselplaats voor vogels en egels en ze trekken vlinders en bijen aan.

​‘Naar een fijnmazig netwerk van overwinteringslocaties voor vleermuizen ten NO van Brussel’ van Regionaal Landschap Brabantse Kouters (52.419 euro)

Vleermuizen hebben het de laatste decennia erg moeilijk. Zowel zomerverblijfplaatsen, overwinteringslocaties, gebieden waar ze op voedsel jagen als de landschappelijke verbindingen daartussen staan onder druk. ​
​Het project voorziet acties voor het tegengaan van verlies van vleermuizensoorten in de regio ten noordoosten van Brussel. De aansluitende valleien van de Trawool, Woluwe en Zenne, samen met een lappendeken van kasteelparken, stedelijke parken, golfterreinen en tussenliggende dreven, vormen hier nog een belangrijk leefgebied voor de vleermuis.
​Het project zet in op specifieke locaties die zeer waardevol zijn voor de overwintering van vleermuizen, zoals ijskelders, bewaarkelders, tunnels en bunkers.

‘Verstevigen en biodivers aanvullen van het holle wegen complex Borgtstraat/Diepe Kanten’ van de gemeente Grimbergen (13.835,36 euro)

De zeer waardevolle holle weg ‘Diepe Kanten’ met diep ingesneden taluds vormt een belangrijke schakel als natuurverbindingsgebied tussen de beschermde Maalbeekvallei en de Tangebeekvallei. De holle weg verbindt deze gebieden via een belangrijke open kouter met een complex aan trage wegen en groene stapstenen.
​Na de aankoop van twee aaneensluitende bospercelen wil de gemeente Grimbergen ervoor zorgen dat de bestaande holle weg opgewaardeerd wordt. Samen met het achterstallig beheer en de aanpak van de erosieproblematiek wil de gemeente vooral door de herinrichting van de verschillende toegangen en de centrale zone het groot publiek bewust maken van de ecologische waarde van deze groene zone en het belang hiervan voor heel wat soorten. Het plaatsen van infoborden moet duiding geven aan het belang van deze unieke holle weg in Grimbergen. ​
​

‘Bijenplan Liedekerke’ van de gemeente Liedekerke (25.875 euro)

Wilde bijen vervullen een sleutelrol in de natuur. Ze zijn de belangrijkste bestuivers van wilde planten en heel wat voedselgewassen. Wilde bijen gaan de laatste jaren echter sterk achteruit, onder meer door gebrek aan nectarbronnen, pesticidengebruik, klimaatverandering en ziekten.
​De gemeente gaat met veel contrete terreinrealisaties haar openbaar domein opwaarderen ten voordele van solitaire bijen. Er wordt ook ingezet op sensibiliseringsacties om de inwoners van de gemeente te betrekken en te informeren. Een gemeentelijk bijenplan is een belangrijk instrument om in de toekomst gerichte maatregelen te kunnen nemen voor de bijen en zo te werken aan een biodivers landschap in de gemeente.

‘Ontwikkeling van nieuwe natuur in een robuuste Getevallei (Aronsthoek)’ van Natuurpunt Beheer (22.500 euro)

Dit project omvat de realisatie van nieuwe natuur- en bosuitbreiding in het natuurreservaat Aronst Hoek in Geetbets van minstens 15 ha, die nu buiten natuurontwikkeling vallen. Na de verwerving van de gronden volgt de omzetting van de akkers en andere sterk gedraineerde en vermeste gronden naar bos en soorten- en structuurrijk grasland en moerassige ruigten. De bijkomende geboden ruimte voor water zorgt voor een betere water-buffering en sterk verhoogde natuurwaarden in combinatie met bijkomende CO2-opslag. Deze natuurontwikkeling biedt kansen voor koestersoorten als wulp, roodborsttapuit, spotvogel en waterspitsmuis.

​‘Overlevingsplan bruine eikenpage in Vlaams-Brabant’ van Natuurpunt Beheer (52.795,5 euro)

Dit project omvat de concrete realisatie van het Vlaams soortbeschermingsplan voor de bruine eikenpage door de uitvoering van belangrijke ingrepen in het bestaande leefgebied van de soort, met als kerngebied de Molenheide in Langdorp. Daarna volgt een verwerving en inrichting op maat van 6 ha gedegradeerd leefgebied. ​
​Het project beoogt in een eerste fase het behoud of liefst de uitbreiding van de bestaande populatie op de Molenheide en het nemen van gepaste verwervings- en beheermaatregelen in de dichtstbijzijnde beheerde natuurgebieden.

​‘Klimaatadaptatie en rijke biodiversiteit in Vlaams-Brabantse riviervalleien, Hoegaardse Valleien’ van Natuurpunt Beheer (22.500 euro)

Dit project zorgt voor de versterking van de biodiversiteit en het creëren van klimaatbuffers door de opheffing van knelpunten in kader van de uitbouw van robuuste valleien.
​Voor het geheel van deze riviervalleien wordt in een periode van 3 jaar de mogelijkheid voorzien van de verwerving van 15 tot 20 ha binnen erkend visiegebied en maximum 5 ha extra te bebossen gronden buiten visiegebied. ​
​Concreet wordt de realisatie en ​ de ontwikkeling van nieuwe natuur en bosuitbreiding van ca. 20 ha beoogt. Hieraan wordt de inrichting van de te verwerven terreinen naar bloemrijk grasland, wetland/venig grasland, moerassige ruigte of bos gekoppeld.

​‘Robuuste valleien: natuurontwikkeling door ruimtelijke ontsnippering en inrichting van natuurkern-gebieden in Noord-Hageland (Hagelandse Heuvelstreek)’ van Natuurpunt Beheer (23.250 euro)

Dit project omvat de realisatie en ontwikkeling van nieuwe 'natte' natuur en bosuitbreiding van ca. 20 ha door gerichte verwerving van terreinen. De aankopen gebeuren binnen de erkende visiegebieden van een aantal natuurreservaten in de Noord-Hagelandse valleien en omvatten terreinen zoals (diep) ontwaterde, maar economisch weinig productieve landbouw- of bosbouwpercelen. ​
​Via natuurontwikkeling of bosuitbreiding zullen hydrologische- en biologische samenhangende gehelen worden gerealiseerd. ​
​Dit herstel komt ten goede van interessantes soorten als spits, fonteinkruid, waterlepeltje, ronde zegge, harlekijn, kleine schorseneer, stippelvaren, ruige leeuwentand, karwijselie, watersnip, porseleinhoen, blauwborst, matkop, kleine ijsvogelvlinder en phegeavlinder.

​‘Gradiënten en corridors in de Kampenhoutse bossen’ van Natuurpunt Beheer (41.078,49 euro)

Dit project omvat het verhogen van de ecologische waarde van de boscomplexen, zoals het Steentjesbos en het Weisetterbos, in Kampenhout en Boortmeerbeek.
​Concreet betekent dit bosomvorming en creatie van mantel-zoomvegetaties binnen de boscomplexen zelf en het aanleggen van ecologische verbindingen door bosuitbreiding op nieuw te verwerven percelen.
​

‘Redden van sterk bedreigde provinciale soorten van de Vlaams-Brabantse Heuvels met de Urgentieplan-aanpak’ van Natuurpunt Beheer (72.518,18 euro)

Door het golvende landschap is de provincie Vlaams-Brabant bij uitstek het leefgebied voor soorten van drogere heuveltoppen, donken en hellingen aan de ene kant en natte kwelgebieden aan de andere kant. Deze leefgebieden herbergen een rijke biodiversiteit die door een veranderd landgebruik sterk in de verdrukking kwam. ​
​Dit project omvat het toepassen van de Urgentieplan-aanpak op een selectie van de 25 meest bedreigde soorten van de Hagelandse Heuvels Naast de gekende 'verpleging', 'intensive care' en 'reanimatie' acties wordt ook de gerichte verwerving en inrichting van terreinen opgenomen als uitvoering van urgente inrichtings- en natuurontwikkelingsacties .

​‘De eikelmuis in Vlaams-Brabant: met kennis onderbouwde terreinactie’ van Natuurpunt Studie (74.980,44 euro)

Dit is een integraal project vanuit Natuurpunt Studie en de vijf Vlaams-Brabantse Regionale Landschappen waarbij gericht onderzoek en de resultaten ervan de basis zijn voor beschermingsmaatregelen op het terrein.
​Belangrijk aspect hierbij ​ is lokale vrijwilligers ondersteunen en stimuleren om inventarisaties met de meest geschikte methodes uit te voeren, in gebieden met historische verspreidings-gegevens en potentieel geschikte gebieden. ​ Zo wil men een beter beeld krijgen van waar er nog eikelmuizen voorkomen in Vlaams-Brabant en waar beschermingsmaatregelen optimaal zouden kunnen renderen.
​Concreet worden in twee verschillende Vlaams-Brabantse leefgebieden telkens minstens vijf eikelmuizen minstens tien maand gezenderd en opgevolgd. Op basis van deze info wordt via terreinacties gestreefd naar de creatie van volwaardige eikelmuisleefgebieden die waar mogelijk onderling verbonden worden, zodat er zich opnieuw duurzame eikelmuispopulaties kunnen ontwikkelen. Via dit project werken de vijf Vlaams-Brabantse Regionale Landschappen en Natuurpunt Studie samen op een gebiedsgerichte manier aan de verbetering van het habitat van de eikelmuis in Vlaams-Brabant en worden de beschikbare middelen op een efficiëntere manier ingezet.

​‘Herentse Jeugdverenigingen steken een tandje BIJ’ van Regionaal Landschap Dijleland (35.820,61 euro)

Het doel van dit project is het groene speelweefsel in de gemeente Herent versterken en uitbreiden. Voor elk site werd een inrichtingsvoorstel opgemaakt op basis van een analyse van de terreineigenschappen en mogelijkheden op vlak van biodiversiteit/klimaatadaptatie. Uitgangspunt van de ontwerpen is het verhogen van de biodiversiteit en de speelwaarde van de terreinen. De concrete realisatie op het terrein en het beheer achteraf gebeurt in nauwe samenwerking met de jeugdverenigingen van de gemeente Herent.

​‘Bijenplan’ van gemeente Tremelo (47.625 euro)

In Tremelo werd in 2018 een bijenwerkgroep opgestart en werd een aanzet tot opmaak van een bijenactieplan gegeven. De vaststelling is dat er amper kennis is over de bijensoorten en dus ook weinig zicht is op welke locaties maatregelen het meest efficiënt zijn. ​
​Met dit project heeft de gemeente de ambitie om een realiseerbaar en gedragen bijenplan op te maken. Naast aandacht voor zeldzame bijen en hun waardplanten voorziet het ook in een sensibiliserende en vormende werking naar de gemeentediensten toe, met onder meer een bijenvriendelijke plantengids voor gemeentelijke aanplantingen en specifieke inrichtingsvoorstellen om de gemeentelijke bijendiversiteit te verhogen en een aangepast bermbeheer door de opmaak van een bermbeheerplan.
​Het tweede luik van de sensibilisatie richt zich eerder op de inwoners van de gemeente via infoavonden, bijenwandelingen en brochures over bijenvriendelijke tuinen.
​Op basis van de resultaten uit de bijeninventarisatie en de daaruit volgende beheermaatregelen worden er door de bijenwerkgroep locaties geselecteerd waar inrichtings- en beheermaatregelen zullen worden uitgevoerd.