Provincie blijft inzetten tegen wateroverlast

Als streekmotor zet de provincie Vlaams-Brabant zich reeds meer dan 20 jaar in om overstromingen en wateroverlast aan te pakken. Het budget hiervoor steeg sterk van 1,8 miljoen euro in 1999 tot 7,5 miljoen euro in 2019. Het personeelsbestand groeide van 12 medewerkers in 1998 naar 35 in 2019.

"In de strijd tegen wateroverlast focussen we in eerste instantie op het onderhoud en herstel van waterlopen", zegt Bart Nevens, gedeputeerde voor waterlopen. "Waar nodig nemen we grote collectieve maatregelen, zoals het aanleggen van gecontroleerde overstromingsgebieden. Om modderoverlast tegen te gaan ondersteunen we gemeenten bij de aanleg van erosiepoelen of houthakseldammen. Tenslotte bieden we sinds vorig jaar ook subsidies voor waterpreventieve maatregelen voor burgers. Daarnaast helpt de provincie gemeenten bij de opmaak van hemelwaterplannen".

Goed beheer van ruim 1.400 km waterlopen

Met ruim 1.400 km waterlopen in provinciaal beheer, is het onderhoud ervan een heus karwei. Tijdens de jaarlijkse ruiming worden zwerfvuil, takken en andere hindernissen uit de waterlopen gehaald. Ook worden de taluds en de bodembegroeiing van de waterlopen gemaaid. Zulke werken gebeuren deels handmatig en deels machinaal door aannemers met gespecialiseerde werktuigen.

Goed onderhoud gebeurt ook op maat van de omgeving. Een beek in natuur- of landbouwgebied vergt een andere aanpak dan een beek tussen woningen. ​
​Waterlopen in woongebieden krijgen extra aandacht om het risico op wateroverlast voor de omwonenden zoveel mogelijk te beperken. ​
​Het ruimen van slib gebeurt enkel wanneer dit noodzakelijk is om de normale waterafvoer te garanderen of om verontreiniging van de waterbodem te verwijderen.

Andere maatregelen zijn het openleggen en opnieuw laten meanderen van beken. ​
​Want waterlopen en valleien terug in goede conditie brengen is van groot ecologisch belang. ​ Zo helpt de provincie Vlaams-Brabant de natuur waar mogelijk en draagt ze haar steentje bij tot het versterken en uitbouwen van veerkrachtige groen-blauwe netwerken. En zo gaat ze ​ ook versnelde afvoer van water tegen, in de strijd tegen verdroging.

Via adviezen bij vergunningsaanvragen waakt de provincie erover dat nieuwe ontwikkelingen in de buurt van waterlopen geen negatieve impact hebben op het watersysteem. 

Inrichten van gecontroleerde overstromingsgebieden

Het inrichten van een gecontroleerd overstromingsgebied gebeurt niet van vandaag op morgen. De provincie Vlaams-Brabant analyseert vooraf waar de grootste knelpunten zijn en waar voldoende ruimte beschikbaar is om water te bufferen.

Bij de opmaak van het ontwerp wordt onderzocht hoe de beschikbare ruimte en het bestaande reliëf optimaal kunnen benut worden. Zodat met minimale aanleg van infrastructuur en dijken zoveel mogelijk water kan gestockeerd worden. Het spreekt dus voor zich dat niet elke locatie zich leent om een overstromingsgebied aan te leggen.

Bij hevige regenval vullen de gecontroleerde overstromingsgebieden zich wanneer een vooraf ingesteld waterlooppeil wordt overschreden. Op die manier beschermt de provincie stroomafwaartse zones tegen wateroverlast.

Foto: gecontroleerd overstromingsgebied aan de Birrebeek in Meise

Daarenboven werden op strategisch interessante plaatsen 54 peilmeters geplaatst. Deze peilmeters zijn opgenomen in het netwerk van de Vlaamse waterbeheerders (portaalsite www.waterinfo.be) en verzamelen belangrijke informatie over de waterstanden in onze waterlopen. Deze informatie helpt om de buffercapaciteit van de overstromingsgebieden optimaal te benutten. Op basis van deze meetgegevens optimaliseren de medewerkers continu de werking van de overstromingsgebieden. 

Erosiebestrijding voorkomt water- en modderstromen

Naast het inrichten van gecontroleerde overstromingsgebieden, geeft de provincie Vlaams-Brabant sinds 2010 ook subsidies aan gemeentebesturen voor kleinschalige erosiebestrijdingsmaatregelen. Vooral de zuidelijke gemeenten in Vlaams-Brabant zijn gevoelig voor erosie.

Gemeentebesturen kunnen dan, met financiële steun van de provincie en van de Vlaamse overheid, onder meer houthakseldammen, buffergrachten of erosiepoelen aanleggen.
​Deze maatregelen verhinderen dat afstromend water en modder van akkers voor overlast zorgen of dat sediment op straten en in riolen terechtkomt.

Foto: plantaardige dam

Vijf provinciale erosiecoördinatoren ondersteunen gemeenten bij de opmaak en de uitvoering van hun gemeentelijk erosiebestrijdingsplan. Momenteel ondersteunt de provincie Vlaams-Brabant zo 36 gemeenten.

Sinds 2010 werden er 70 erosiebestrijdingsprojecten uitgevoerd, goed voor bijna 3 kilometer plantaardige dammen, 34 erosiepoelen, die samen 22.000 kubieke meter water bufferen, en 15 buffergrachten, samen 1800 meter lang en goed voor de buffering van 1000 kubieke meter water.
​

Waterpreventieve maatregelen

Op plaatsen waar het onmogelijk is om een gecontroleerd overstromingsgebied in te richten of waar erosiebestrijding niet voldoende is, geeft de provincie Vlaams-Brabant sinds vorig jaar subsidies voor waterpreventieve maatregelen om waterschade bij overstromingen te vermijden.

Zo kan men bijvoorbeeld door plaatsing van terugslagkleppen of waterdichte schotten het water uit een woning houden. Om de juiste maatregelen te kunnen nemen, doet de provincie eerst een onderzoek bij de woning zelf.

In vijf gemeenten -Sint-Pieters-Leeuw, Beersel, Sint-Genesius-Rode, Aarschot en Linter- kunnen inwoners nu reeds aanspraak maken op provinciale subsidies voor waterpreventieve maatregelen. Deze gemeenten behoren tot de prioritaire projectgebieden voor waterpreventie in Vlaams-Brabant.

Dit jaar maakte de provincie hiervoor een budget van 300.000 euro vrij. Eigenaars of huurders die hun gebouw waterproof maken kunnen tot 75% subsidie ontvangen, met een maximum van 7.500 euro voor een woning of een gebouw dat gebruikt wordt voor beroepsdoeleinden en tot 10.000 euro voor een gebouw in collectief gebruik.
​