Noodplan voor akkervogel grauwe gors

De grauwe gors is bijna uitgestorven. Hij staat symbool voor het lot van vele andere akkervogels in Vlaanderen. Daarom voerden Regionaal Landschap Zuid-Hageland, Werkgroep Grauwe Gors en de Vlaamse Landmaatschappij, met steun van de provincie Vlaams-Brabant, het project ‘Grauwe gors in een duurzaam akkerland a.k.a. Noodplan grauwe gors’ uit. Ze werkten de voorbije 3 jaar aan voedsel- en nestgelegenheid voor deze vogel in de hoop de achteruitgang terug te dringen. Zo werden 21 kolenstroken en 5 ha biodiverse groenbemester ingezaaid.
​

“Van alle bedreigde akkervogels kent de grauwe gors de sterkste terugval,” zegt Bart Nevens, gedeputeerde voor leefmilieu. “De voorbije 15 jaar slonk het aantal grauwe gorzen in Vlaanderen maar liefst met 95%, van 850 broedparen naar ongeveer 45 in 2017 en amper 40 in 2018. In Vlaams-Brabant waren er 26 broedparen in 2020 en 24 in 2021. Omdat we soortbescherming belangrijk vinden, zijn we hier tot actie overgegaan. We investeerden 66.000 euro in het duurzaam biodiversiteitsproject ‘Grauwe gors in een duurzaam akkerland”.

Tussen 2019 en 2022 werden op de leemplateaus van Hoegaarden en Landen experimentele maatregelen uitgetest, waarvan de partners vermoedden dat ze een positief effect kunnen hebben op de leefomstandigheden van de grauwe gorzen. In het bijzonder werd ingezet op extra en gezond stapelvoedsel voor de laatste grauwe gorzen op deze plateaus.

“We hebben met 6 landbouwers 21 stroken kolen kunnen inzaaien,” zegt Kristien Justaert van Regionaal Landschap Zuid-Hageland. “Dat lokt veel rupsen, lekkere hapjes voor grauwe gorzen en andere akkervogels. Op 5 ha landbouwgrond in Laar (Landen) werd dan weer een groenbedekker tot 1 augustus aangehouden. Deze maatregelen werkten aanvullend op de beheerovereenkomsten voor akkervogels die door de Vlaamse Landmaatschappij afgesloten werden met landbouwers.”

Foto: Regionaal Landschap Zuid-Hageland legde 21 kolenstroken aan voor de grauwe gors

De akkervogelexperten van Werkgroep Grauwe Gors gingen op pad om alle territoria van de grauwe gors in kaart te brengen. ​
​​
​“Tijdens het broedseizoen onderzochten we of er nesten waren die bescherming nodig hadden omwille van een nakende oogst of gepland beheer. We hebben ook opgevolgd of de experimentele maatregelen in trek waren bij grauwe gorzen. En tijdens de loop van het project gaven we adviezen aan het Regionaal Landschap en aan landbouwers over de maatregelen,” legt Remar Erens van Werkgroep Grauwe Gors uit. “We hebben in ons veldonderzoek ook een inschatting gemaakt van hoe talrijk en bereikbaar insecten en zaden zijn op diverse soorten maatregelen en in wegbermen. De ingezaaide kolenstroken bieden wellicht een goede balans in aanbod van rupsen en toegankelijkheid. Maar ook het belang van kruidenrijke wegbermen en andere permanente landschapsstructuren kan niet genoeg onderstreept worden als we de tafel voor de grauwe gors in de Leemstreek gedekt willen houden.”

​Jong en oud werden betrokken bij dit project

Het Regionaal Landschap maakte ook het spel ‘Wat ben ik?’ op basis van de klassieker ‘Wie is het?’, zodat kinderen verschillende akkersoorten leren kennen. Leerkrachten kunnen een lesinspiratiefiche met ideeën downloaden. ​
​Voor landbouwers en andere geïnteresseerden was er een akker(vogel)café in Hakendover. 35 belangstellenden kwamen luisteren naar agro-ecoloog Tuur Vandeweyer en diens verhaal over hoe regeneratieve landbouw een winstgevend landbouwbedrijf én een sterkere biodiversiteit kan opleveren. ​
​

Intensieve zorgen blijven noodzakelijk

Maar de grauwe gors ligt nog steeds op de intensieve zorgen en het is nog te vroeg om hem al van de beademing af te halen. Daarom zijn blijvende maatregelen en acties om de nesten te beschermen een noodzaak. ​
​De projectpartners hopen dan ook in de toekomst nog landbouwers bereid te vinden om mee te werken aan biodiversiteitsversterking in het landbouwgebied, en overheden om dit financieel te (blijven) ondersteunen. ​
​

Meer info: