Kelder Drie Fonteinen in Vilvoorde gerestaureerd

Regionaal Landschap Brabantse Kouters, de provincie Vlaams-Brabant, Agentschap Natuur en Bos en de stad Vilvoorde openden op 9 september officieel de gerestaureerde kelder in park Drie Fonteinen in Vilvoorde. De mysterieuze kelder wordt herbestemd als overwinteringsplaats voor vleermuizen.

​Kelder gerestaureerd als waardevol erfgoed

Wie goed rondkijkt ziet overal wel sporen uit het verleden: grote monumenten, maar evengoed kleiner waardevol erfgoed zoals veldkapelletjes, bakovens, ijskelders die vaak bedreigd zijn.

“We ondersteunen de restauratie van dergelijke erfgoedrelicten met het omringende landschap met de subsidie in het kader van 360°-erfgoedprojecten en met inhoudelijke expertise van Monumentenwacht Vlaams-Brabant”, zegt Tom Dehaene, gedeputeerde voor erfgoed. “Regionaal Landschap Brabantse Kouters startte in 2019 het herstel van dit mysterieus erfgoedrelict aan de rand van het landschapspark Drie Fonteinen in Vilvoorde.”

“Dit park is belangrijk voor onze stad”, zegt Hans Bonte, burgemeester van Vilvoorde. “Deze groene long aan de rand van de stad is bijzonder omwille van de prachtige natuur. Maar niet iedereen beseft ook haar grote erfgoedwaarde met onder meer de op één na oudste Engelse tuin van Vlaanderen en verschillende waardevolle monumentjes, sommigen al beter verstopt dan andere. De gerestaureerde kelder waarop ooit een tempeltje heeft gestaan, is één van die verborgen monumenten.”

Kelder met drie ondergrondse verdiepingen

De restauratie van deze kelder werd gecoördineerd door het Regionaal Landschap Brabantse Kouters en gefinancierd door de provincie Vlaams-Brabant, Agentschap Natuur en Bos en de stad Vilvoorde. ​
​In de zomer van 2019 werd, voor het eerst in lange tijd, de ingang vrijgemaakt.

“We werden echt verrast door de grootte van het gebouw”, zegt Patrick Endels, coördinator van Regionaal Landschap Brabantse Kouters. “Ooit telde het maar liefst drie ondergrondse verdiepingen.”

De monumentenploeg van het sociaal maatwerkbedrijf 3Wplus voerde, ​ met advies van Monumentenwacht Vlaams-Brabant en het Agentschap Onroerend Erfgoed, een aantal restauraties uit en verbeterde de stabiliteit van de constructie zodat het kan blijven bestaan als ruïne.

Geen ijskelder, maar wat dan wel?

Tot voor kort werd aangenomen dat deze ondergrondse ruimte ooit diende als ijskelder voor een van de drie kastelen van het domein. Maar tijdens de werken bleek dat de constructie niet voldoet aan de voorwaarden van een ‘ijskelder’. ​
​​
​Welke functie de kelder dan wel had, blijft tot op de dag van vandaag een mysterie. ​
​Was het soms een groentekelder of diende het als militair bolwerkje om de sluis van Drie Fonteinen in tijden van oorlog te verdedigen? Wanneer verdween het tempeltje bovenop de kelder? ​
​Veel vragen, maar voorlopig nog weinig antwoorden. Wie meer info heeft of weet over dit gebouw mag dat laten weten aan het Regionaal Landschap Brabantse Kouters.

Veilige plek voor vleermuizen

Door de restauratie is de toekomst van het gebouw verzekerd en kon het herbestemd worden als overwinteringsplaats voor vleermuizen.

“Vleermuizen zijn één van de koesterburen van de provincie Vlaams-Brabant. Zij krijgen als soort dus extra aandacht. Vleermuizen hebben het niet gemakkelijk, omdat hun leefgebied verkleint en veel van hun overwinterplaatsen verdwijnen.”, zegt Bart Nevens, gedeputeerde voor leefmilieu.

Tijdens de koude wintermaanden, wanneer het aanbod aan voedsel schaars is, gaan ze in winterslaap en zoeken ze een plek waar ze van oktober tot april ongestoord kunnen wegkruipen. Die ruimte moet donker zijn en een stabiele temperatuur en luchtvochtigheid hebben. ​
​Het Regionaal Landschap Brabantse Kouters zet zich in om geschikte bestaande ruimtes zoals ijskelders en bunkers, in kaart te brengen, extra te beveiligen en in te richten.

Geen toegang, wel inkijk

De kelder zelf is niet toegankelijk, maar Agentschap voor Natuur & Bos zorgde voor een uitkijkpunt bovenop de heuvel, vanwaar bezoekers zicht hebben over het kanaal en het centrum van Vilvoorde. Men heeft er ook een inkijk in de ruïne, die ooit binnenin de heuvel zat. ​
​Het is tegelijk een uitzichtpunt over het kanaal en het centrum van Vilvoorde en maakt deel uit van het herstel van dit unieke landschapspark dat doorheen de jaren werd uitgevoerd. ​
​​
​“Domein 3 Fonteinen is belangrijk, want het is momenteel één van de meest bezochte domeinen in de Groene Rand en het is een belangrijke groene long in erg verstedelijkt gebied,” benadrukt Wim De Mayer, regiobeheerder van ANB nog.
​​
​Nieuwsgierige bezoekers kunnen ook een tour volgen via de Erfgoedapp over het domein van Drie Fonteinen, met meer weetjes en achtergrondinformatie, die permanent beschikbaar is.

Meer info: Drie Fonteinen | Agentschap voor Natuur en Bos