Herstel van natuurlijke waterbronnen in Brabantse Wouden herwaardeert de ‘waterbatterij van Vlaanderen’

De gemeenten Huldenberg, Oud-Heverlee en Overijse gaan hun natuurlijke waterbronnen herstellen met positieve effecten voor de waterkwaliteit, minder wateroverlast en een meer klimaatbestendig landschap. Om die ambitie te realiseren, werkten ze in het kader van het strategisch project Walden het project '(Her)bronnen in de Brabantse Wouden' uit. Dankzij een subsidie van 1.307.230 euro van Zuhal Demir, Vlaams minister van Omgeving, kunnen de initiatieven van de drie gemeenten, om in vier deelprojecten het bronwater af te koppelen van de riolering, uitgevoerd worden. Het vormt een eerste pilootproject voor de inzet van het kandidaat Nationaal Park Brabantse Wouden op de waterbatterij die kenmerkend is voor deze regio.
​

Natuurlijke bronnen van Brabantse Wouden herwaarderen
​​
​De aanwezigheid van talrijke natuurlijke bronnen kenmerkt de regio van de Brabantse Wouden. Door de verstedelijking en de komst van het ondergronds waternetwerk werden vele van deze bronnen overbouwd, gedraineerd of aangesloten op de riolering. Hierdoor verdunnen ze het rioolwater sterk waardoor dit veel moeilijker te zuiveren is. Ook gebruiken de bronnen een deel van de rioolcapaciteit waardoor de riolen bij hevige regenbuien sneller vuil water overstorten naar de natuurlijke waterlopen. ​ Een herstel en afkoppeling van bronnen is omwille van waterkwaliteit dan ook belangrijk.

“De extreme hitte en droogte van de voorbije zomers maakt ons duidelijk dat we veel zorgzamer om moeten gaan met de natuurlijke rijkdom water”, zegt Zuhal Demir, Vlaams minister van Omgeving. “Omwille van het strategisch belang van de natuurlijke waterbronnen hierbinnen kenden we het project ‘(Her)bronnen in de Brabantse Wouden’, dat inzet op de afkoppeling en de herwaardering van dit bronwater, een subsidie van 1.307.230 euro toe”. ​
​Deze steun kadert binnen de Blue Deal en het Relanceplan Vlaamse Veerkracht.

​Bronwater terug gebruiken in Huldenberg, Oud-Heverlee en Overijse

Het project ‘Herbronnen in de Brabantse Wouden’ is een pilootproject. Het omvat de heraanleg van het centrumplein in Huldenberg, de inrichting van een bronloop in de Beekstraat in Neerijse, de herwaardering van bron Pier Slot in Sint-Joris-Weert en het herstel van 2 bronlopen in Terlanen.

“Het bronwater dat ter hoogte van de Beekstraat in Neerijse op verschillende plaatsen uit de aanwezige keermuur stroomt en dan in de riolering verdwijnt, koppelen we af”, zegt Danny Vangoidtsenhoven, burgemeester van Huldenberg. "Een toekomstige bronloop brengt al dit water samen en verbindt het terug met de IJsevallei. Het water zetten we in om ook de inwoners meer met elkaar te verbinden door het bronwater via een pomp opnieuw ter beschikking te stellen en als basis te gebruiken voor de inrichting van een waterspeeltuin ter hoogte van de Prins de Bethunelaan. Daarnaast zal de brouwerij De Kroon met behulp van een warmtepomp het bronwater aanwenden voor de productie van warm water en de verwarming van het belevingscentrum”.

"We beheren al gekende bronnen, zoals de Minnebron aan het Zoet Water. De werken die we binnen dit project aan Pier Slot voorzien kunnen voor Sint-Joris-Weert een vergelijkbare waarde hebben. Tegelijk heeft een bron met zuiver water een grote symboolwaarde in ons toekomstig Nationaal Park Brabantse Wouden", zegt Bart Meuleman, regiobeheerder van het Agentschap voor Natuur en Bos.

“De 4 projecten vormen een voorbeeld voor toekomstige afkoppelingsprojecten”, zegt Ann Schevenels, gedeputeerde voor ruimtelijke planning. “Samen met De Watergroep en de gemeenten van het strategisch project zetten we in op de inventarisatie van de bronnen om dit waardevolle water ook op andere plaatsen in de toekomst aan te wenden in de strijd tegen de droogte. Voor dit inventarisatieproject dragen de provincie en De Watergroep elk 50.000 euro bij.”

Brabantse Wouden zijn de ‘waterbatterij van Vlaanderen’

De watervoerende laag in de Brusseliaanzanden voedt de bronnen in de Brabantse Wouden permanent. Doordat deze laag rust op een ondoorlatend kleipakket fungeren deze Brusseliaanzanden als een reusachtige wateropslag. Een echte ‘waterbatterij’. ​ Die, vooral in de winter, moet opgeladen worden om ze, vooral in de zomer, te kunnen gebruiken.

Het herstellen van de voeding van deze waterbatterij vormt één van de speerpunten van kandidaat Nationaal Park Brabantse Wouden.
​​
​“Daartoe is een landschapsbreed waterbeheer vereist, waarbij we ernaar streven dat elke druppel infiltreert en zo de waterbatterij voedt”, vult Bart Vercoutere van de Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud, aan. “Dit vereist een doorgedreven ontharding in het bewoond gebied en een verbetering van de bodemstructuur in de onverharde ruimte. Structuurrijke bodems, vol organisch leven, infiltreren immers veel beter. Ze zullen er in de toekomst voor zorgen dat onze waterbatterij gevoed wordt met de schaarsere maar wel hevigere neerslag die we kunnen verwachten. En dat erosie en modderstromen zoveel als mogelijk ingeperkt worden. Een werk van lange adem. Het herstellen van bronnen binnen het Walden project is in die zin een eerste kleine maar zeer waardevolle stap, met grote visibiliteit, binnen de ambitieuze waterherstelaanpak van de Brabantse Wouden”.

Het strategisch project Walden is een samenwerking tussen de provincie Vlaams-Brabant, het Agentschap voor Natuur en Bos, de stad Leuven en de gemeenten Bertem, Huldenberg en Oud-Heverlee. Het project is mogelijk via de financiële steun van het departement Omgeving. Voor dit project wordt samengewerkt met het strategisch project Horizon+.