Een Landschapsvisie 2040 voor het Pajottenland

In Plattelandscentrum Paddenbroek in Gooik werd de Landschapsvisie 2040 feestelijk ondertekend. Dit is het resultaat van drie jaar intensief werken van het strategisch project ‘Opgewekt’ Pajottenland’. Het uitgangspunt? De omslag naar hernieuwbare energie moet de eigenheid van het Pajotse landschap versterken. En beleidsmakers kunnen dit niet alleen doen: deze transitie is iets waar alle Pajotten aan meewerken. ​

De provincie Vlaams-Brabant, Regionaal Landschap Pajottenland & Zennevallei, Klimaatpunt vzw en tien Pajotse gemeenten (Bever, Galmaarden, Gooik, Halle, Herne, Lennik, Liedekerke, Pepingen, Roosdaal en Sint-Pieters-Leeuw) sloegen de handen in elkaar om drie jaar lang te werken aan een visie en draagvlak voor hernieuwbare energie in het Pajottenland. “In die periode is ‘Opgewekt Pajottenland’ meer geworden dan een project. Het is de motor van een regio die volop wil gaan voor een energieneutrale toekomst waarin gemeenten, burgers, landbouwers en bedrijven samenwerken”, vertelt Carolien Ruebens, coördinator van het Strategisch Project.

Samen aan de slag

Het ​ Pajottenland ​ is ​ een ​ unieke ​ streek. ​ Het ​ reliëf ​ zorgt ​ voor ​ prachtige ​ vergezichten ​ en ​ pittoreske, ​ Bruegeliaanse dorpen stralen de streekidentiteit uit. Maar de ​ streek ​ staat ook voor ​ heel ​ wat ​ uitdagingen. Hoe maken we ons Pajotse landschap weerbaar voor ​ veranderingen ​ in ​ het ​ klimaat ​ en ​ onze ​ omgeving én houden we het authentiek? “Dat is de ​ hamvraag ​ die ​ we ​ niet ​ vanuit ​ één enkel thema of perspectief kunnen beantwoorden. Daarom ​ ontwikkelden ​ we ​ samen, vanuit het strategisch project Opgewekt Pajottenland, een ​ gedragen ​ en ​ geïntegreerde ​ visie ​ op ​ een ​ energieneutraal ​ Pajottenland ​ in 2040”, zegt Ann Schevenels, gedeputeerde voor ruimtelijke planning. ​

Landschap als basis

Maar hernieuwbare ​ energie ​ dient ​ natuurlijk ook kwaliteit toe te voegen aan het Pajotse landschap. Hoe hebben we dit aangepakt? Door een participatieve aanpak te combineren met ontwerpend onderzoek. Zo ​ onderbouwen ​ we ​ een ​ gedragen ​ afwegingskader voor de verschillende keuzes die gemaakt moeten worden. Dit gebeurde aan de hand van een landschapsstudie die uitgevoerd werd in opdracht van Provincie Vlaams-Brabant. Deze studie geeft onder andere een inzicht in de theoretische ideale mix van hernieuwbare energie die het Pajottenland toelaat om energieneutraal te worden in 2040.

Waarom een Landschapsvisie 2040?

Dankzij de Landschapsvisie 2040 kunnen we vandaag als regio een eenduidig antwoord bieden op toekomstige ontwikkelingen in het kader van een energieneutraal Pajottenland. Zo bereiden we onze regio voor op een toekomst waarin hernieuwbare energie een steeds belangrijker plaats krijgt. We maken dus werk van een hernieuwbare energiemix op maat van het Pajotse landschap. De Landschapsvisie geeft een duidelijke richting aan waar we met het oog op de toekomst naartoe werken. Ze creëert een kader tegen impulsieve en versnipperde beslissingen. Maar ze is niet in steen gebeiteld. Technologische innovaties en maatschappelijke ontwikkelingen kunnen er voor zorgen dat een visie bijgestuurd wordt.

De ondertekende Landschapsvisie 2040

Stukje voor stukje legden we samen de puzzel: de nodige besparingen en toekomstige energiebehoeften, de landschappelijke voorwaarden voor een respectvolle inpassing van hernieuwbare energie en de verschillende bronnen en technologieën die inzetbaar zijn. We benaderen het Pajottenland als één energielandschap dat opgebouwd is uit twee identiteiten: dynamische flanken rondom een verstild binnenland. De flanken en noordrand van het gebied zijn dynamisch, druk bewoond en bevraagd, terwijl het binnenland kenmerkend langzaam en haast verstild mooi is. Beide identiteiten vragen én krijgen een andere aanpak. We versterken niet alleen de twee identiteiten zelf, maar ook hun interactie door landschappelijke grenzen en voorwaarden te stellen aan hernieuwbare energie in het Pajottenland. We koppelen ‘stedelijkheid’ en ‘bedrijvigheid’ aan de productie van hernieuwbare energie en respecteren dit in toekomstige opgaves rond verdichting en de mobiliteitsshift.

De ideale mix

Door in te zetten op 18% energiebesparing, een verdrievoudiging van de elektrificatie en lokale hernieuwbare energieproductie op maat van het landschap, kan het Pajottenland op jaarbasis energieneutraal worden. Maar hoe zetten we die visie ook om in effectief beleid? Geïnspireerd door de Landschapsstudie ging een aantal lokale beleidsmakers samen aan de slag met het landschappelijke kader en de bouwstenen hernieuwbare energie. Het resultaat is een haalbare energiemix op maat van het Pajottenland. En die mix mag er zijn! We komen aan 100 % lokale hernieuwbare energie. Met iets meer zon (73%) en biomassa (6%) en iets minder wind (21%) komen we dicht in de buurt van de samenstelling van de theoretische ideale mix van de Landschapsstudie.

Nu de Landschapsvisie 2040 ondertekend werd en we onze ideale hernieuwbare energiemix kennen, is het tijd voor actie. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

De eindpublicatie van het strategisch project Opgewekt Pajottenland lees je op www.opgewektpajottenland.be