Baanbrekend winkelen: een routeplan voor leefbare steenwegen in Vlaanderen
Provincies Antwerpen, Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant stellen actieplan baanwinkels voor
Vandaag werd tijdens het congres ‘Baanbrekend winkelen’ een actieprogramma voorgesteld om de verrommeling van baanwinkels langs steenwegen te stoppen. Het initiatief komt van de provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen die gemeenten samenbrengen om over hun grenzen heen het probleem aan te pakken. Dertien gemeenten langs de steenwegen N70 Gent-Antwerpen en de N10 Lier-Aarschot tekenen alvast een engagementsverklaring om de nieuwe aanpak om te zetten in de praktijk.
Een steenweg loopt doorheen meerdere steden en gemeenten, die allen deel uitmaken van een steenwegproblematiek. De crisis rond de Vlaamse steenwegen is voelbaar: vele lokale beleidsmakers willen graag dat er iets gebeurt omtrent de verminderde leefbaarheid voor wonen, de onhoudbare druk op het vlak van mobiliteit en de verschuiving van het detailhandelsaanbod van kern naar periferie-steenweg. In de periode 2008 - 2017 is de concentratie van detailhandel op steenwegen in Vlaanderen met 260% vloeroppervlakte toegenomen en neemt hierdoor ruim 1,6 miljoen m² aan winkelvastgoed in. Veel agrarisch, woon- en industrieel gebied is ingenomen en de druk op open ruimte neemt toe.
Met de steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) bundelden de provincies Antwerpen, Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant hun krachten om te zoeken naar een langetermijnvisie voor deze problematiek. De grote steenwegen lopen immers over verschillende gemeenten heen waardoor een aanpak op streekniveau noodzakelijk is.
Vier zones van detailhandel op een steenweg
De steenweg hertekenen is per definitie een proces van lange termijn, maar het is duidelijk dat beleidsmakers op ruimtelijk vlak duidelijke keuzes moeten maken. Hiervoor kunnen ze vier zones aanduiden: een winkelrijke zone, een clusterzone, een winkelarme zone en een no go zone. In een clusterzone wordt grootschalige detailhandel op de steenweg geconcentreerd, zodat er bijvoorbeeld maar één op en afrit op de steenweg is met een toegang tot meerdere winkels. De no go zone moet dan weer de open ruimte beschermen. Een winkelrijke zone vinden we terug bij dorpskernen die op de steenweg liggen. In een winkelarme zone komt er op korte termijn een status quo: de aanwezige detailhandel kan blijven en uitbreiden met max. 10%, maar nieuwe detailhandelszaken worden niet toegelaten.
Bovenlokale aanpak leidt tot engagementsverklaring N70 en N10
Een steenweg is geen eigendom van één gemeente, de ontwikkeling ervan wordt niet aangestuurd door één dienst. Intergemeentelijke samenwerking met een interdisciplinaire aanpak is een conditio sine qua non. De rol van provincies om zich te focussen op grondgebonden materies, komt in deze problematiek dan ook ten volle naar voren.
De voorbije twee jaar werden de N70 van Antwerpen naar Gent en de N10 van Lier naar Aarschot als model steenwegen voor het project gebruikt. De diensten economie, ruimtelijke planning en mobiliteit van de provincies en gemeenten ontwikkelden een toekomstvisie voor de steenweg. Ook beleidsmakers en de retail- en vastgoedsector werden rond de tafel gebracht. Tijdens het congres gingen de betrokken gemeenten dan ook een engagementsverklaring aan.
